Kadıneki Portre,
Karla Mendez-16 Tem 2023
Stewart Lai, eğitimin bazıları için bir ayrıcalık değil, herkes için bir hak olması gerektiğini erken yaşlarda öğrendi. Hawaii'de kalma kararı olmasaydı, birçok öğrenci, eğitim almanın önemini gerçekten önemseyen ve anlayan biri tarafından eğitim alma fırsatından mahrum kalacaktı
Amerika Birleşik Devletleri'nde çok uzun bir süre boyunca Siyahiler eğitimden alıkonuldu. Güney eyaletlerinde çıkarılan yasalarla, köle bireylerin okuma yazma öğrenmesini yasaklandı. Bu yasalar 1740'tan 1834'e kadar yürürlükte kaldı. Amaçlanan şey, Siyahilerin Amerikalıların istediği ve ihtiyaç duydukları toplumsal konumda kalmalarını sağlamaktı. Oakland Okuryazarlık Koalisyonu'nun yazdığı gibi: “Bir köle tarafından edinilen bilgi, köle sahibi için ölüm çanı gibiydi. Plantasyon sahipleri, insanlık görüntüsünü yok etmek için köleleştirilmiş siyahları karanlıkta tuttu. Bu ‘akıllarını zincirlemenin’ bir yoluydu.”
Okuma yazma karşıtı yasalar neredeyse yüzyıllar boyunca yürürlükte kalacaktı. Amerikalı Siyahiler, özgürlük ve eşitlik mücadelelerinde eğitimin ne kadar önemli olduğunu görmeye başladıklarında okuma yazma öğrenmek için mücadele vermeye başladılar. Yeniden yapılanma sırasında hem Siyahilerin hem de Beyazların eğitim alabileceği okullar inşa edildi ve eğitim alabilecekleri yasalar çıktı. Eğitim alabilmeleri için Siyahilere yardım etmek için Özgür Birey Bürosu kuruldu. Freedmen, hayatlarını iyileştirmek için eğitimin sadece bir adım olduğunu biliyordu. Büronun çalışmaları sonucunda Siyahi çocukların %40'ının okula gitmesiyle 200.000 öğrenci eğitim hayatına başladı. Büro ayrıca, Siyahiler için okullar inşa ediyor ve eğitim ortamı sağlıyordu. Bu duruma Beyazlar her ne kadar sıcak bakmasa da ve Siyahilerin eğitim alma hakkına engel olmaya kalksalar da ‘Yeniden Yapılanma’nın ilk yıllarında artık birçok Siyahi okuma yazma biliyordu hatta ailelerine ve başkalarına ders veriyordu.
Özgürlük için okuryazarlık
Siyahiler için eğitim, artık özgür oldukları ve hayatlarını iyileştirmenin kanıtıydı. Ancak okulların inşası, nitelikli öğretmen eksikliği ve genellikle maaşlar için fon eksikliği nedeniyle eğitim zorlaştı. Beyazların tüm engellemelerine rağmen Siyah Amerikalılar çaba göstermeye ve zamanla birçok kişiyi eğiten okullar kurmaya devam ettiler. Nannie Helen Burroughs ‘Ulusal Kadın ve Kız Eğitim Okulu’ ve Mary McLeod Bethune ‘Siyahi Kızlar için Daytona Edebiyat ve Endüstriyel Eğitim Okulu’ gibi okullar kurdular.
1833'e gelindiğinde, Amerika’daki Siyahiler hâlâ okuma yazma karşıtı yasalara karşı mücadele ediyorlardı, sivil toplum örgütleri kuruyorlardı. Hawaii, Siyah Amerikalıların daha rahat yaşayabildiği, daha kolay iş kurabildiği, eğitim ve kariyer açısından rahat olabildikleri bir yerdi. Yine de bu durum yerli Hawaiililerin yerinden edildiğini göz ardı etmemizi sağlamaz. Amerikalı girişimciler yüzlerce yıl önce Hawaii'ye geldiler, toprağı ve insanları sömüren işler kurdular.
1893'te Amerikalı iş adamları, Amerikan Ordusu’nun yardımıyla Kraliçe Liliʻuokalani'yi ve Hawaii Krallığı’nı devirdi. Hawai hükümetinin devrilmesinden kısa bir süre önce, Beyaz iş adamları Kral David Kalakaua'yı yeni bir anayasa imzalamaya zorladı ve bu antlaşmayla Kral’ın yetkilerinin bir kısmı elinden alındı. Bayonet Anayasası ile, Beyaz Amerikalılar ve Avrupalılar Hawaii üzerinde söz kurma hakkına ve oy hakkına sahip iken, adadaki Asyalı ve yerlilerin oy hakları ellerinden aldı.
Siyah Amerikalılar, Hawaii'de onurlu bir kırıcı yaşam konusunda Asyalılardan ve Yerlilerden daha iyi koşullardaydı. Yerli Hawaililer ırkçılık, sömürgeleştirme, toplumsal ve politik dışlanma yaşarken, Siyah Amerikalılar Hawaii'yi boyunduruktan kaçabilecekleri bir yer olarak gördüler. Hawaii'ye taşınan Siyah Amerikalı grupları arasında Hawaii'deki ilk Siyah Amerikalı okul müdürü Carlotta Stewart Lai de vardı.
Carlotta Stewart Lai’nin Eğitim Politikası
Carlotta Stewart Lai, 16 Eylül 1881'de Brooklyn'de Thomas McCants Stewart ve Charlotte L. Harris Stewart'ın çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası bir din adamı, avukat ve sivil haklar lideriydi. Kızının yaptığı gibi tüm engelleri aştı, Columbia'daki South Carolina Üniversitesi'ne kaydolan ilk Siyah öğrencilerden biri oldu. Annesi, Wilberforce Üniversitesi'nden mezun oldu ve herhangi bir ırktan kadının üniversite diploması alabildiği bir dönemde üniversite diploması aldı.
Teyzesi, Mississippi'nin Tıp Kurulu sınavını geçen ilk Siyah Amerikalı kadın, eyalette tıp uygulayan ilk kadın Siyahi doktor ve oy hakkı savunucusu Verina Morton Jones'du. Jones, ‘Siyahilerin Endüstriyel Koşullarını İyileştirme Komitesi’, ‘Siyahiler Arasında Kentsel Koşullar Komitesi ve Siyahi Kadınları Koruma Ulusal Birliği'nin Ulusal Kent Ligi ile birleşmesine yardımcı olan grubun parçasıydı. Stewart Lai'nin iki erkek kardeşi de meslek hayatlarında büyük başarılar elde ederek avukat oldular ve babalarının izinden gittiler.
Stewart Lai, ilk eğitim yıllarında devlet okullarına devam etti. 1898'de babası ve üvey annesiyle Hawaii'ye taşındığında, O'ahu Koleji'ndeki Punahou Okulu'na kaydoldu. 1902'de mezun oldu. Diplomayı almak, akademide Stewart Lai için fırsatlar açtı ve Temmuz 1902'de Punahou Normal Okulu Uygulama Bölümü’nde İngilizce Öğretmenliği yapmaya başladı.
Başarıya Giden Yol: Hawaii
Stewart Lai, 1909'da 28 yaşında Ko'olau İlköğretim Okulu’nda müdürlüğü terfi etti. Müdür olmadan önce uzun yıllar öğretmenlik yaptı. Hawaii'deki eğitim sistemi, Oakland, San Francisco ve Los Angeles kıyasla özellikle kadınlar için mevcut seçeneklerin en iyi örneğiydi. Siyahi kadınlar Hawaii’de idari işlerde görev alabilirken, 1940'lara kadar batı şehirlerinde böylesi bir durum söz konusu bile olmayacaktı.
1933'te Stewart Lai, Hanamaulu Okulu'nun ilk Siyah Amerikalı müdürü olarak başka bir terfi aldı. Sadece müdür değil, aynı zamanda kütüphane ve kafeteryadanda sorumluydu. Bu süre zarfında Stewart Lai gibi birçok Siyah Amerikalı kadın öğretmenlik kariyerine sahipken veya idari pozisyonlarda yer alırken, onun yaşındaki bir Siyah kadının çok ırklı bir okulu yönetmesi alışılmadık bir durumdu.
Stewart Lai, 1916'da Garden Island Motors'ta satış müdürü olan Çin kökenli Yun Tim Lai ile evlendi, böylece kişisel yaşamındaki ırksal engelleri de yıktı. Lai’nin eşi Yun Tim Lai, 1935'te beklenmedik bir şekilde vefat etti. Stewart Lai, eşinin ölümünün ardından bir daha evlenmedi ve hayatının geri kalanını Hawaiili gençlerin eğitimine adadı.
Stewart Lai, emekli olduğu 1944 yılına kadar İngilizce öğretmeni ve müdür olarak çalışmalarına devam etti. Yıllar geçtikçe sağlığı bozulmaya başladı, 6 Temmuz 1952'de vefat etti. Stewart Lai, eğitimin bazıları için bir ayrıcalık değil, herkes için bir hak olması gerektiğini erken yaşlarda öğrendi. Hawaii'de kalma kararı olmasaydı, birçok öğrenci, eğitim almanın önemini gerçekten önemseyen ve anlayan biri tarafından eğitim alma fırsatından mahrum kalacaktı.
Siyah Amerikalılar için bugün eğitim
Siyahların yaşamları hakkında yazan Joy Enomoto, 1852'de Hawaii'nin köleliği yasakladığını ve adada köleleştirilmiş herhangi bir kişinin serbest bırakılacağını ilan ettiğini belirtir. Bunun nedeni olarak ise, Prens Alexander 'Lolani Liholiho ve Prens Lot Kapuāiwa'nın Siyah oldukları düşünülen ve neredeyse bir trenden atıldıkları Amerika Birleşik Devletleri'nde seyahat ederken yaşadıkları ırkçı bir deneyimden kaynaklanıyordu. Bu, köleliğin ortadan kaldırılmasına olan inançlarını doğruladı. Ne yazık ki, Liholiho'nun ile Kraliçe Liliʻuokalani'nin hükümdarlığı sürecinde, Amerika Birleşik Devletleri'nin ırklaştırma teorileri adaya doğru yol almaya başlamıştı. Kraliçe 1901'de New York'a gittiğinde, ten rengi nedeniyle birçok otelden geri çevrildi.
1970'lerde, Amerika Birleşik Devletleri'nde, Hawaii'de Black Power hareketi büyürken, Hawaii Rönesansı protestolara katıldı. Hawaiililerin ve Siyahların, Beyazlar tarafından maruz bırakıldıkları ve tarih boyunca katlanmak zorunda kaldıkları ırkçılık göz önüne alındığında, ikisi arasındaki dayanışma fikri her ikisinin de kurtuluşu için esastı.
1960'lara kadar, birçok eğitim kurumu ayrılmıştı. Siyah Amerikalılar, Latin Amerikalılar, Yerli Amerikalılar Beyaz Amerikalılara göre çok daha az fon alıyordu. O zamandan sonra, ırklar arasındaki eğitim farkı azaldı, ancak eşitsizlikler sürüyordu. Bugün Siyah Amerikalılar için eğitim daha kolay erişilebilir olsa da, Siyahi, Latin ve Kızılderili öğrencilerin üçte ikisi hala yetersiz finanse edilen okullara gidiyor.
Yeterince finanse edilmeyen okullarda okuyan Siyahi, Latin ve Kızılderili öğrencilerin zorunlu testleri geçmek, kolej veya üniversiteye başvurmak için gereken eğitimi ve rehberliği almasını zorlaştırıyor. Stewart Lai, Mary McLeod Bethune, Septima Poinsette Clark ve Marva Collins gibi eğitimciler, kariyerlerini tüm öğrencilerin eğitimde başarıya ulaşmasını sağlamaya adamışlardır.
*Çeviri: Jin Dergi
*Kaynak: https://www.blackwomenradicals.com/blog-feed/carlotta-stewart-lai
Etiketler : Kadın Mücadelesi, Siyah kadınların mücadelesi, eğitim mücadelesi, siyahilerin eğitim mücadelesi, Carlotta Stewart Lai,
Karla Mendez