Kadıneki Dosya,

22 milyonu aşkın kadın işsiz


Gülcan Dereli-15 Eki 2021

TÜGVA'nın devlet kadrolarına torpille binlerce kişiyi yerleştirdiği konuşulurken, bir yandan da milyonlarca yurttaş işsiz. İşsizlerin başında ise genellikle kayıt dışı ve güvencesiz çalışan kadınlar geliyor

Bugünlerde Bilal Erdoğan'ın kurucusu olduğu TÜGVA'nın devlet kadrolarına torpille binlerce kişiyi nasıl yerleştirdiğine dair iddialar gündemde. Bir yanda küçük bir azınlığın nasıl bir çıkar çarkı kurduğu ortaya çıkarken, bir yandan da milyonlarca yurttaş işsiz. İşte bunların başında da kadınlar geliyor. Kadınlar, yaşamın her alanında olduğu gibi çalışma alanında da derin bir eşitsizlikle karşı karşıya. Ülkenin içinde bulunduğu savaş hali ve ekonomik krizden de en çok kadınlar etkileniyor. Yıllarca kız çocuklarının okutulması propagandası yapanlar, okuyan ve mezun olan o çocuklara çalışma olanağı da sunmuyor.

Özellikle genç kadınların işsizlik oranı her geçen gün katlanıyor. Bunu kamuoyuna sunulan veriler de açıkça ortaya koyuyor. Yine bu röportajı yapmak için görüştüm birçok genç kadından dinliyorum. Zaten iş bulmadıklarını söyleyen kaynaklarım öyle ki bu röportajda dahi ismi geçerse iş bulmasının daha da zorlaşacağından endişe ediyor. Kimi mezun olduğu bölümün dışında başka bir işte çalışmak zorunda kalıyor, kimi umudunu kesmiş yönünü Avrupa'ya çevirmiş, kimi ise ailesinin yanında hayatını idame ettirmeye çalışıyor.

Çalışanlar ise farklı bir sömürüye maruz kalıyor. Ya düşük ücrete tamah etmek zorunda bırakılıyor, ya mobbinge maruz kalıyor ya da işten çıkarılma korkusundan hakkı olanı talep etmekten çekiniyor. İşte biz de Yeni Yaşam Kadın Eki okurları için bu verileri toparladık ve sorunu birebir yaşayan mezun işsizlerle konuştuk. 

22, 1 milyon kadın işsiz

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre; 2020 yılında, kadın nüfusu 41 milyon 698 bin 377, erkek nüfusu ise 41 milyon 915 bin kişi. Ülke genelinde çalışabilir yaştaki kadın nüfusu 32,1 milyon. Ancak 15 ve üzeri yaştaki kadınların yalnızca 10 milyonu işgücüne dahil ediliyor. Geriye kalan 22,1 milyon kadın çeşitli nedenlerle işgücüne dahil olamıyor. Salgın döneminde ise bu rakam katlanıyor.

4 kadından 3'ü işsiz

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi'nin (DİSK-AR), 7 Mart’ta yayınladığı "Covid-19 döneminde kadın iş gücünün durumu raporu”na göre Covid-19 salgını kadın işgücü üzerinde büyük tahribatlara yol açtı. Raporda yer alan bilgilere göre; her 4 kadından üçü işsiz. Yine aynı raporda geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 37,7 olarak açıklanırken, Covid-19 etkisiyle iş kaybı ve geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 43. Kaliteli istihdam oranı Türkiye genelinde yüzde 27.2. Buna göre yalnızca 4 kişiden biri kaliteli işlerde çalışıyor. Ülke genelinde çok düşük olan bu oran, kadınlara gelindiğinde yüzde 15.5 ile dibi görüyor. Yani sadece 7 kadından biri kaliteli, güvenceli işlerde çalışıyor.

1 milyon 75 bin kadın işinden oldu

Zaten iş bulma sorunu yaşayan kadınlar salgın sürecinde mevcut işlerini de kaybetti. Yine DİSK-AR'ın raporuna göre; Kasım 2020 döneminde 1 milyon 75 bin kadın iş kaybı yaşadı. Öyle ki işsizliği artık TÜİK bile gizleyemiyor. En çok itiraz edilen ve emek örgütlerinin üzerine mücadele verdiği kayıt dışı çalışanlarında rakamlar dikkat çekiyor. Kayıt dışılığın kadınlarda çok daha yüksek olduğu biliniyor.

Çalışan sayı gittikçe düşüyor

TÜİK verilerine göre; istihdamda kayıt dışı bulunanların sayısına bakıldığında son bir yılda 716 bin kişilik bir düşüş olduğu belirtiliyor. 2019 Kasım'da 3 milyon 652 bin kadın kayıt dışı çalışmak zorunda kalırken, Kasım 2020'de bu sayı 2 milyon 936 bine kadar düşüyor. Buradaki düşüşte kayıt dışı çalışanların güvenceli çalışmaya başladığı anlamına değil işsiz kaldığı anlamına geliyor. Yine güvenceli çalışan kadınların oranında da ciddi düşüş verilere yansıyor. TÜİK verilerine göre Kasım 2019 ve Kasım 2020 arası dönemde işbaşında olan kadınların sayısı 992 bin kişi azaldı. Kasım 2019'da 8 milyon 639 bin kadın işbaşındayken Kasım 2020'de bu sayı 7 milyon 649 bine geriledi.

Genç işsizler ordusu

Bu işlerin başını ise genç kadınlar çekiyor. DİSK-AR raporunda salgın öncesinde önde gelen sanayileşmiş ülkelerde yüzde 17 seviyesinde olan genç işsizliği, salgın döneminde yüzde 27’ye yükseldiğine dikkat çekiliyor. DİSK-AR tarafından geniş tanımlı genç işsizliği Mayıs 2021’de yüzde 42,4 olarak hesaplanırken, genel geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 27,2 olarak hesaplandı. Bu oran kadınlarda yüzde 33,7, erkeklerde ise yüzde 23,9 olarak hesaplandı.

Eşitsizlik tavan yaptı

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 2017 yılında hazırladığı rapora göre; ayrımcı normlar, kaynaklara daha sınırlı erişim, erkeklerden daha düşük ortalama eğitim, iş-aile dengesi, ücretsiz bakım işlerinin büyük bir bölümünü yapmaları gibi nedenlerle kadınlar, işgücü piyasasında erkeklerin gerisinde kalıyor. Bu eşitsiz tablo, Covid-19 salgınıyla daha da kötüleşti. Uzmanlar, 2020 yılını yüksek istihdam kaybıyla kapatan Türkiye’nin adil bir toparlanma için istihdamda toplumsal cinsiyet eşitliğini önceleyen politikalar üretmesi gerektiğini belirtiyor.

Verilere göre; Nisan 2020’de 24.9’a düşen kadın istihdamı son yedi yılın en düşük rakamını gördü.
ILO tarafından açıklanan işsiz gençlerin işgücüne dönme ihtimallerine dair veriler de oldukça çarpıcı. Buna göre genç erkeklerin bir yıl içinde NEET statüsünden çıkma olasılığı yüzde 50,6 iken aynı olasılık genç kadınlar için yüzde 23,5. 

Tecrübe istiyorlar

İşsizlik konusunda görüştüğüm her iki kaynağım ismini iş bulmasının daha da zorlaşmasından duyduğu endişeden dolayı yayınlanmasını istemiyor. Bundan dolayı her iki kaynağımın izniyle isimleri yerine mahlas kullanmak zorunda kaldım.

2018 yılında gazetecilik bölümünden mezunu olan Leyla, freelance olarak çalışmak zorunda kaldığını söylüyor ve nedenini ise şöyle açıklıyor: "İş için başvuru yaptığım yerler benden tecrübe istiyor. En az 3 yıl alanında çalışmış kişileri tercih ediyorlar. Zaten başvuru sırasında isteklerini görünce başvurmaktan vazgeçiyorum." 

Umudum kalmadı

Yaşamını idame etmek için ailesinin yanında yaşamak zorunda kaldığını söyleyen Leyla, "İş bulmayınca ailemin yanına geldim. Çünkü İstanbul'da kalsaydım ev tutmak zorundayım, kirayı, faturaları ödemem ve karnımı doyurabilmem için önce bir işim olması gerekiyordu, olmayınca mecbur memlekete ailemin yanına geldim. Burada da zaten iş yok. Yıllarca emek verdim, okudum ama sonuç işsiz kaldım. Umudum da kalmadı" diyor. 

Yeni mezunlara kontenjan 

İşverenlere ve yetkililere seslenen Leyla, "Onlardan tek bir isteğimiz var. Yeni mezunlar için bir kontenjan açsınlar. Bizler çalışmadan nasıl tecrübe sahibi olacağız. O yüzden en gerekli olan bu bence. Çünkü yeni mezun olan benim gibi çok arkadaşım var ve işe alınmama nedenleri de tecrübesizlik" diyerek çağrı yapıyor. 

Staj için bile iş bulamadım

Ekonomi mezunu Fatma ise, "2020 yılında ekonomi alanından mezun oldum. 4. sınıftayken staj yapma zorunluğumuz vardı. O dönem çok aradım ve ücretsiz olmasına rağmen staj için dahi iş bulamadım. O dönem çok zorlanmamdan dolayı mezun olduktan sonra hiç iş aramadım çünkü iş bulmayacağımı düşünüyordum ve tamamen ülkeden ümidimi kestim. Ve yönümü Avrupa’ya yani yurtdışına çevirdim" diyor. 

Tanıdık yoksa iş yok

Staj için iş ararken dahi zorluklarla karşılaştığını dile getiren Fatma, şöyle devam ediyor: "Öncelikle çok fazla şey isteniyor. Sanki ben 5 yıldır çalışıyormuşum ve deneyimliymişim gibi o anlamda çok fazla şey isteniyor. Ben zaten yeni mezunum neden benden deneyim isteniyor? Neden ekstra program bilmem isteniyor? Ben yüzde 100 İngilizce bölümünden mezun oldum. Mesela benden dersleri daha kötü olup çok rahatlıkla iyi alanlarda iş bulan insanlar oldu. O da tamamen tanıdık vasıtasıyla gerçekleşti. Bir torpiliniz varsa, bir tanıdığınız varsa iş bulabiliyorsunuz. Sizin sahip olduğunu bilgilerin bir önemi yok. Ne kadar iyi olduğunuz önemli değil daha çok tanıdığınız varsa rahat iş bulabiliyorsunuz Türkiye’de."

Türkiye'den kaçış var

Kadınların bu kadar işsiz olmasının nedeninin ülkedeki sorunlardan kaynaklandığını dile getiren Fatma, sözlerini şöyle tamamlıyor: "Ben diğer ülkelere baktığımda istihdam açısından kadınlara yönelik daha iyi, kadınlar daha iyi iş bulabiliyorlar Türkiye’ye nazaran. Sadece kadınların sorunu değil aslında Türkiye’de iş bulamama bence birçok insanın sorunu. Bu gençlerde bir kere gelecek kaygısı yaratıyor. Mezun olsa da geleceğinin olmadığını düşünüyorsun. Yeni mezun olan değil sadece, işini bırakıp gitmek isteyen benim tanıdığım birçok arkadaşım var. Mühendis, avukat, hatta doktor olanlar var. Çünkü düşünsenize doktor maaşıyla yıllarca çalışıp bir şey sahibi olamıyorsunuz. Yani Türkiye’de çalışıp sadece geçimini sağlayabiliyorlar. Yurtdışında bir garson hem geçimini sağlayabiliyor, hem de sosyal akvitilere katılabiliyor. Bunu ekstra çalışarak yapmıyor sadece bir işte çalışarak yapıyor. Türkiye’de bunu bir mühendis bile yapamıyor."


Etiketler : Kadın işsizliği, Genç işsizlik, Geleceksiz ve güvencesiz çalışma,


...

Gülcan Dereli